W życiu zawodowego pełnomocnika pojawiają się tematy, które są „sensacyjne”, „medialne” lub po prostu, którymi może zainteresować praktycznie wszystkich – tak jest np. przy wprowadzanych podatkach, opłatach lub ograniczeniach związanych z powszechnie dostępnymi dobrami. Z drugiej strony często esencją naszej pracy [w szczególności radców prawnych lub adwokatów] jest śledzenie bądź analiza zmian legislacyjnych, które na pozór dotyczą marginalnej liczby zainteresowanych bądź które znowuż – na pozór – dotyczą kwestii czysto technicznych. Te „techniczne” unormowania lub badanie wymogów certyfikacyjnych dla niektórych wyrobów mogą być kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania szeroko pojętego biznesu Klientów i jego zgodności z przepisami prawa powszechnie obowiązującego.

Tak na przykład jest w zakresie ustalenia i śledzenia metod badania hałasu urządzeń pracujących na zewnątrz pomieszczeń, takich jak kosiarki gazonowe, instalacje i urządzenia budowlane, sprężarki, agregaty prądotwórcze, koparki lub spycharki.

Powyższe zmiany legislacyjne mogą (a nawet powinny) zainteresować nie tylko producentów, ale również importerów lub dystrybutorów tego typu urządzeń i maszyn, którzy działają na rynku unijnym (zatem również w Polsce).

Certyfikacja urządzeń i maszyn – prawo unijne i krajowe

W państwach członkowskich Unii Europejskiej producenci mierzą poziom emisji hałasu przez maszyny oraz dostarczają informacje na temat emisji hałasu, w tym informacje na temat metody stosowanej do pomiaru hałasu, która w przypadkach niestosowania norm zharmonizowanych powinna być metodą najbardziej odpowiednią dla danej maszyny, chyba że metoda ta jest określona w innych przepisach Unii, a jej stosowanie jest obowiązkowe.

Komisja Europejska uwzględniając dyrektywę 2000/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 maja 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do emisji hałasu do środowiska przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń^[1] zmieniła metody badania hałasu urządzeń na zewnątrz pomieszczeń[2].

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2024/1208 z 16 listopada 2023 r. zmieniające dyrektywę 2000/14/WE (dalej: Nowe Rozporządzenie) zacznie obowiązywać dnia 22 maja 2025 roku^[3]. Omawiana regulacja wiąże w całości i winna być bezpośrednio stosowana we wszystkich państwach członkowskich.

W związku z Nowym Rozporządzeniem, zmianie ulegnie także krajowe Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska. Dotychczasowy załącznik IV krajowego rozporządzenia i wszystkie odniesienia do tego załącznika mają zostać zmienione na bezpośrednie odwołania do Nowego Rozporządzenia.

Brak certyfikacji lub przekroczenie norm = potencjalne problemy dla przedsiębiorcy

Jak wskazano w preambule Nowego Rozporządzenia:

Powyższe oznacza, iż po dniu 22 maja 2025 roku (dzień wejścia w życie Nowego Rozporządzenia) z rynku nie znikną nagle wszystkie urządzenia, które spełniały wcześniej obowiązujące wymogi certyfikacji (spełniały normy techniczne) w zakresie hałasu; jednak od tego dnia wprowadzane na rynek „nowe” urządzenia – co do zasady – będą musiały już pozostawać zgodne z normami opisanymi według nowych metod, określonych Nowym Rozporządzeniem.

Dokładne omawianie nowych metod badania hałasu urządzeń na zewnątrz pomieszczeń w odniesieniu do konkretnych urządzeń jest tu w zasadzie bezcelowe – jak już wskazałem, omawiane przepisy mają charakter „techniczny” i co do zasady pozostają bardzo konkretne w opisie (stanowią swoistą instrukcję, w jaki sposób dokonać badania poziomu emisji hałasu przy określonej konkretnie eksploatacji urządzenia lub określają konkretne arytmetyczne wzory, w oparciu o które dokonuje się badania certyfikacyjnego).

Ważne pozostaje jednak podkreślenie, jak bardzo sama kwestia certyfikacji (czyli stwierdzenia zgodności z normami) jest istotna zarówno producentów, jak i dystrybutorów, importerów lub przedstawicieli handlowych tych grup.

Po pierwsze, legalne i „bezpieczne” dla wytwórcy wprowadzenie urządzenia do obrotu lub oddanie go do użytkowania może nastąpić jedynie po spełnieniu wymagań określonych w Nowym Rozporządzeniu (i odpowiadającym mu, nowym krajowym rozporządzeniu).

Co do zasady, urządzenia przystosowane do pracy poza pomieszczeniami i generujące hałas winny posiadać wystawioną uprzednio (tj. przed wprowadzeniem ich na rynek) deklarację zgodności. Jest to oświadczenie producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela stwierdzające (na jego wyłączną odpowiedzialność) że wyrób jest zgodny z zasadniczymi wymaganiami. W omawianym przypadku jest to tzw. deklaracja zgodności WE.

Samo jednostronne oświadczenie wytwórcy nie jest jednak wystarczające. W procesie oceny zgodności uczestniczą producenci, ich upoważnieni przedstawiciele, importerzy, jednostki certyfikujące, jednostki kontrolujące oraz laboratoria[4].

Tzw. jednostki notyfikowane sprawdzają deklarowaną przez producenta urządzenia lub jego upoważnionego przedstawiciela zgodność procesu wytwarzania urządzenia z treścią przepisów i dokumentacją techniczną – a w określonych przypadkach mogą również przeprowadzać dodatkowe kontrole u takiego producenta.

Wprowadzone do obrotu lub oddane do użytkowania urządzenia muszą spełniać wymagania określone przepisami [rozporządzenia krajowego, w którym ujmuje się metody i procedury wprowadzone przepisami unijnymi] oraz muszą posiadać deklarację zgodności WE i podlegają oznakowaniu CE i oznaczeniu gwarantowanego poziomu mocy akustycznej.

Oznakowanie CE i oznaczenie gwarantowanego poziomu mocy akustycznej ponadto powinno być zaś czytelne i jednoznaczne oraz umieszczone na widocznej części urządzenia w sposób trwały.

Skutki niezadbania o zgodność wyrobu ze standardami certyfikacji wynikającymi z przepisów unijnych (które transponowane są przez krajowe ustawy i rozporządzenia) mogą być bardzo dotkliwe – wszak już w Ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności przewidziano:

• możliwość ograniczenia dostępności wyrobu niespełniającego standardów certyfikacji,
• wycofania takiego wyrobu z rynku w ogóle,
• a nawet (w sytuacjach ekstremalnych, gdy wyrób stwarza poważne zagrożenie) zniszczenia takiego wyrobu – zazwyczaj na koszt strony postępowania (zatem – co do zasady – wytwórcy).

Dodatkowo, w omawianym zakresie istnieją przepisy karne. Podkreślić należy, iż:

• kto wprowadza do obrotu lub oddaje do użytku wyrób niezgodny z zasadniczymi wymaganiami lub
• umieszcza oznakowanie zgodności na wyrobie, który nie spełnia zasadniczych lub szczegółowych wymagań albo dla którego producent lub jego upoważniony przedstawiciel nie wystawił deklaracji zgodności
• lub umieszcza na wyrobie znak podobny do oznakowania zgodności, mogący wprowadzić w błąd użytkownika, konsumenta lub dystrybutora tego wyrobu – podlega karze grzywny.

Producenci urządzeń lub maszyn, których dotyczą zmiany legislacyjne, powinni podejść do omawianego tematu bardzo skrupulatnie – może okazać się bowiem, że nawet przy wykorzystaniu innowatorskich technologii, nowe urządzenia lub maszyny będą poddane kontrolom – a w sytuacji braku zgodności z przepisami wspólnotowymi – okażą się co najmniej problematyczne lub wręcz niemożliwe (nieuprawnione) do (legalnej) dystrybucji.

Warto dodać, iż generalnie dopuszcza się możliwość prezentacji na targach, wystawach i innych pokazach urządzeń, które nie spełniają wymagań określonych w rozporządzeniu, jeżeli na widocznym miejscu umieszczona będzie informacja, że urządzenie nie spełnia tych wymagań i nie będzie przez producenta urządzenia lub jego upoważnionego przedstawiciela wprowadzone do obrotu lub oddane do użytkowania do czasu doprowadzenia do zgodności z wymaganiami określonymi w aktach normatywnych.

Jednak dla każdego racjonalnego przedsiębiorcy, a tym bardziej profesjonalnego pełnomocnika zajmującego się obsługą lub doradztwem szeroko pojętemu biznesowi oczywistym jest, że esencją prowadzenia działalności gospodarczej nie jest możliwość samego „pokazania” nowych technologii lub produktów – a ich pokazania w celu zareklamowania i zachęcenia do korzystania z nich przez potencjalnych kupców. Stąd też przedmiotowy wyjątek nie jest – przynajmniej w mojej ocenie – kluczowy.

Przedsiębiorca przygotowany i mądry przed szkodą

Nowe Rozporządzenie jest dostępne pod linkiem: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32024R1208&qid=1714779368516.

Jako radca prawny zajmujący się obsługą szeroko pojętego biznesu zachęcam jednakże wszystkich, których zmiany dotyczą lub mogą dotyczyć, do strukturalnego przygotowania się do wdrożenia nowych metodyk, norm i zasad certyfikacji już teraz.

Dodam przy okazji, iż im większa będzie przy tym partycypacja profesjonalnych pełnomocników – tym większa będzie pewność przedsiębiorcy w kontekście bezpieczeństwa lub wręcz bankowalności wprowadzenia konkretnych rozwiązań na przyszłość.

Wszak podstawową zasadą wyznawaną przez racjonalnego przedsiębiorcę jest, iż przedsiębiorca winien być świadomy ryzyk we wprowadzeniu wyrobu przed szkodą, a nie bezwiednie pozostawać „mądrym po szkodzie”.  

[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32024R1208&qid=1714779368516#ntr1-L_202401208PL.000101-E0001

[2] https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/unijne-zmiany-dot-emisji-halasu-do-srodowiska-przez-urzadzenia-uzywane-na-zewnatrz-pomieszczen

[3] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32024R1208&qid=1714779368516

[4] Zob. także art. 4 Ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. 2002 nr 166 poz. 1360)