Prawo do zryczałtowanego odszkodowania nie przysługuje pasażerowi dysponującemu potwierdzoną rezerwacją, który ze względu na grożące duże opóźnienie w przylocie do miejsca docelowego lotu, sam dokonał rezerwacji lotu zastępczego w wyniku czego dotarł do miejsca docelowego z opóźnieniem wynoszącym mniej niż trzy godziny w stosunku do pierwotnie zaplanowanego czasu przylotu pierwszego lotu – stwierdził Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako ,,TSUE” lub ,,Trybunał Sprawiedliwości”)w wyroku z dnia 25 stycznia 2024 r.¸C-54/23, WY przeciwko Laudamotion GmbH i Ryanair DAC[1].

Stan faktyczny

W.Y. (dalej jako ,,Pasażer”) zarezerwował u przewoźnika Lotniczego Ryanair lot w obie strony łączący Düsseldorf (Niemcy) z Palma de Mallorca (Hiszpania). Lot ten z przyczyn niezależnych został opóźniony o sześć godzin. Pasażer (w obawie przed nieplanowanym spóźnieniem się na spotkanie służbowe w Palma de Mallorca) postanowił skorzystać z lotu zastępczego. Dzięki podjętej decyzji dotarł on do miejsca przeznaczenia z opóźnieniem wynoszącym mniej niż trzy godziny w stosunku do planowego czasu przylotu lotu pierwotnego.

Pasażer zażądał od Laudamotion (będącego obsługującym przewoźnikiem lotniczym) odszkodowania w wysokości 250 EUR (na podstawie art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 7 ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (dalej jako ,,Rozporządzenie (WE) nr 261/2004” lub ,,Rozporządzenie”) ).

Żądania Pasażera skierowane przeciwko Laudamotion nie zostały uwzględnione zarówno w pierwszej instancji, jak i w postępowaniu apelacyjnym. Sąd apelacyjny uznał bowiem, że chociaż lot pierwotny miał w miejscu docelowym opóźnienie przekraczające trzy godziny, Laudamotion nie był zobowiązany do wypłaty żądanego odszkodowania, ponieważ Pasażer nie skorzystał z tego lotu i dotarł do miejsca docelowego z opóźnieniem nieprzekraczającym trzech godzin.

Wobec zaistniałej sytuacji, Pasażer wniósł skargę rewizyjną do Bundesgerichtshof, będącego sądem odsyłającym. Bundesgerichtshof postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do TSUE dwoma pytaniami prejudycjalnymi. Poprzez zadane pytania Bundesgerichtshof starał się ustalić, czy w sytuacji, w której zapowiedziany lot ma być opóźniony o co najmniej trzy godziny w stosunku do pierwotnie zaplanowanej godziny przylotu, pasażer lotniczy, który nie stawił się na odprawę lub sam zarezerwował lot zastępczy umożliwiający mu dotarcie do miejsca docelowego z opóźnieniem mniejszym niż trzy godziny jest uprawniony do odszkodowania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004.

Rozstrzygnięcie TSUE

Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że ,,z prawa do odszkodowania w rozumieniu tych przepisów nie może skorzystać pasażer lotniczy, który ze względu na grożące duże opóźnienie w przylocie do miejsca docelowego lotu, na który dysponował potwierdzoną rezerwacją, i na wystarczające przesłanki takiego opóźnienia sam zarezerwował lot zastępczy i dotarł do miejsca docelowego z opóźnieniem wynoszącym mniej niż trzy godziny w stosunku do pierwotnie zaplanowanego czasu przylotu pierwszego lotu”.

TSUE uzasadniając wydane rozstrzygnięcie stwierdził, że poniesienie kosztów podróży zastępczej niewątpliwie stanowi niedogodność, ale taka niedogodność (sama w sobie) nie uzasadnia uwzględnienia roszczeń o odszkodowanie (nie jest to poważna niedogodność, o której mowa w motywie 2 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004), jeśli pasażer (dzięki dokonaniu rezerwacji lotu zastępczego) dotarł do miejsca docelowego z opóźnieniem wynoszącym mniej niż trzy godziny w stosunku do pierwotnie zaplanowanego czasu przylotu. Trybunał Sprawiedliwości bardzo wyraźnie podkreślił, że możliwość dochodzenia roszczeń odszkodowawczych na gruncie Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 aktualizuje się dopiero wtedy, gdy dotarcie do miejsca docelowego następuje z co najmniej trzy godzinnym opóźnieniem. Zdaniem TSUE, fakt, iż pierwotny lot odbył się z ponad trzy godzinnym opóźnieniem nie powoduje, że pasażerowi przysługuje jakiekolwiek odszkodowanie, skoro owy pasażer zrezygnował z tego lotu (mimo posiadania potwierdzonej rezerwacji) i dokonał rezerwacji lotu zastępczego.

Stanowisko praktyków

Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 od wielu lat wywołuje liczne kontrowersje zarówno wśród pasażerów, jak przewoźników lotniczych. Jego przepisy są na tyle niejasne, że bardzo często prowadzą do zbyt dużej elastyczności w ich stosowaniu, bądź też do nadinterpretacji.

Zdaniem ekspertów z Kancelarii Jabłoński Koźmiński, omawiany wyrok zawiera bardzo cenne wytyczne dla sądów krajowych orzekających w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej przewoźnika lotniczego za opóźniony lot. Poczyniona przez TSUE wykładnia przepisów art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 omawianego rozporządzenia, może istotnie ułatwić sądom krajowym rozstrzyganie w przedmiocie zasadności roszczeń odszkodowawczych formułowanych przez pasażerów, którzy zdecydowali się na dokonanie rezerwacji lotu zastępczego (tym samym rezygnując z oczekiwania na opóźniony lot). Tego typu sytuacje zdarzają się w praktyce bardzo często, jednakże nie zostały one uregulowane w ramach Rozporządzenia (WE) nr 261/2004. Wypowiedź TSUE na temat możliwości dochodzenia roszczeń odszkodowawczych w przypadku wystąpienia takich sytuacji była zatem niezwykle potrzebna.

Prawnicy z Kancelarii Jabłoński Koźmiński od wielu lat specjalizują się w prowadzeniu skomplikowanych i niejednokrotnie precedensowych spraw z zakresu prawa lotniczego, w tym postępowaniach o przyznanie odszkodowania z tytułu: opóźnionego/odwołanego lotu bądź też niewpuszczenia pasażera na pokład samolotu. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości dotyczących tego zagadnienia serdecznie zapraszamy do kontaktu.

[1] zob. Wyrok TS z 25.01.2024 r., C-54/23, WY PRZECIWKO LAUDAMOTION GMBH I RYANAIR DAC, LEX nr 3657308.