Art. 23 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (dalej jako ,,KC”) zawiera otwarty katalog dóbr osobistych. W praktyce oznacza to, że poza elementami wymienionymi w treści tego przepisu, do kategorii dóbr osobistych mogą należeć również inne składniki[1]. Taka sytuacja stwarza nierzadko problemy z uznaniem (bądź odmową uznania) jakiegoś dobra za dobro osobiste i niejednokrotnie kończy się zainicjowaniem sprawy w sądzie.

Z takim właśnie sporem spotkał się niedawno Sąd Najwyższy, który musiał rozstrzygnąć, czy kariera sportowa tudzież szerzej prawo do samorealizacji sportowca może zostać uznane za dobro osobiste, a tym samym podlegać ochronie prawnej.

Istota sprawy

Jakub W. toczył spór z Zarządem Głównego Akademickiego Związku Sportowego (dalej jako ,,AZS”) w zakresie naruszenia jego dóbr osobistych przez niepowołanie go do udziału w „uniwersjadzie Taipei City”, pomimo faktu, że jako jedyny w swojej kategorii wagowej spełniał wszystkie wymagane kryteria. Zdaniem Jakuba W., możliwość prezentowania zdobytych umiejętności w zmaganiach z innymi zawodnikami jest centralnym punktem rozwoju sportowca, ergo niedopuszczenie go do uniwersjady na skutek arbitralnej decyzji AZS (odejścia od dotychczasowych kryteriów uczestnictwa w zawodach) stanowi przejaw bezprawnego naruszenia jego dóbr osobistych w postaci prawa do kariery sportowej oraz prawa do samorealizacji[2].

Stanowisko sądów powszechnych

Szukający ochrony prawnej sportowiec wniósł w powództwie w szczególności o zobowiązanie AZS do zaniechania naruszeń dóbr osobistych, o zobowiązanie pozwanego do opublikowania przeprosin, o poinformowanie Ministra Sportu i Turystyki o naruszeniu dóbr osobistych powoda oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 23 500 zł. Sąd Okręgowy w Warszawie[3] (dalej jako ,,Sąd I instancji”) częściowo uwzględnił powództwo Jakuba W., przyznając mu zadośćuczynienie za straty moralne oraz nakazując AZS publikację przeprosin. W wyniku apelacji obu stron, Sąd Apelacyjny w Warszawie[4] nie zgodził się z wyrokiem Sądu I instancji i uznał, że prawo do rozwoju kariery sportowej nie należy do katalogu dóbr osobistych.

Prawo do rozwoju kariery sportowej może stanowić dobo osobiste

Spór Jakuba W., trwający od 2019 r., znalazł swój finał dnia 30 stycznia 2024 r.[5], kiedy to na skutek skargi kasacyjnej Jakuba W., Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy rozpoznając skargę kasacyjną uznał, że prawo do rozwoju kariery sportowej może stanowić dobro osobiste. Zdaniem Sądu Najwyższego, w rzeczonej sprawie niezasadnie pominięto czynnik społeczny – odbiór decyzji AZS wśród kibiców judo (negatywne reakcje środowiska sportowego w związku z brakiem wyboru jedynego zawodnika spełniającego wszystkie kryteria do zawodów międzynarodowych), trenerów, rodziny, jak również niezasadnie nie uwzględniono subiektywnych okoliczności, takich jak poczucie krzywdy/poniżenia u sportowca.

Zdaniem ekspertów z Kancelarii Jabłoński Koźmiński, powyższy pogląd można uznać za pewnego rodzaju odstępstwo od dotychczasowej linii orzeczniczej traktującej o tym, że co do zasady (przy ocenie, czy w danej sprawie doszło do bezprawnego naruszenia dóbr osobistych) nie mają znaczenia subiektywne odczucia zainteresowanego (poszkodowanego)[6], lecz jedynie obiektywne kryteria (reakcje rozsądnie myślących ludzi).

Kancelaria Jabłoński Koźmiński od wielu lat specjalizuje się w prowadzeniu skomplikowanych i niejednokrotnie precedensowych spraw o ochronę dóbr osobistych. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości dotyczących tego zagadnienia serdecznie zapraszamy do kontaktu.

[1] Zob. szerz. P. Nazaruk [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, LEX/el. 2023, art. 23; A. Sylwestrzak [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, LEX/el. 2023, art. 23.

[2] K. Żaczkiewicz-Zborska, SN: kariera sportowa może być dobrem chronionym, „prawo.pl”, 01.02.2024 r., dostęp: 07.02.2024 r. – Kariera sportowa może być dobrem chronionym (prawo.pl); Czy prawo do rozwoju kariery sportowej jest dobrem osobistym podlegającym ochronie prawnej na gruncie Kodeksu cywilnego?, „prawosportowe.pl”, 29.03.2021 r., dostęp: 07.02.2024 r. – Czy prawo do rozwoju kariery sportowej jest dobrem osobistym podlegającym ochronie prawnej na gruncie Kodeksu cywilnego? – PrawoSportowe.pl

[3] Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 31.01.2019 r., II C 181/18.

[4] Wyrok Sądu Administracyjnego w Warszawie z 20.10.2020 r., V ACa 314/19.

[5] Wyrok Sądu Najwyższego z 30.01.2024 r., II CSKP 1578/22.

[6] Zobacz szerzej: Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 15.12.2021 r., I C 1214/20, Wyrok SN z 16.01.1976 r., II CR 692/75, Wyrok SN z 11.03.1997 r., III CKN 33/97.