Unia Europejska (dalej jako ,,UE”) intensyfikuje działania zmierzające do wprowadzenia rozwiązań mających mieć pozytywne skutki dla środowiska. Jednym z aktów prawnych z tego zakresu jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (dalej jako ,,Dyrektywa 2010/31/UE),która potocznie nazywana jest też unijnym prawem budowlanym. Głównym zamysłem towarzyszącym przyjmowaniu przedmiotowej dyrektywy była poprawa charakterystyki energetycznej budynków w UE z uwzględnieniem warunków klimatycznych i lokalnych. Warto w tym miejscu podkreślić, że ww. dyrektywa została uchwalona jako jeden z elementów pakietu „Fit for 55”[1], którego celem jest osiągnięcie przez UE redukcji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 r. w stosunku do poziomu z 1990 r.

W 2018 r. doszło do zmiany Dyrektywy 2010/31/UE na podstawie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (dalej jako Dyrektywa zmieniająca 2018/844”), na podstawie której państwa członkowskie zobowiązały się do przygotowania długoterminowych strategii renowacji budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, co miało skutkować ich wysoką energooszczędnością i niskoemisyjnością do roku 2050.

Polska jako jedyny kraj w UE nie wprowadziła do tej pory klas energetycznych w odniesieniu do budynków mieszkalnych[2], a na horyzoncie widać już kolejne planowane zmiany „unijnego prawa budowlanego”. W marcu 2023 r., Parlament Europejski zajął stanowisko aprobujące zmiany[3], które zakładają takie postulaty jak w szczególności zeroemisyjność budynków już od 2028 r., a budynków będących własnością instytucji publicznych – od 2026 r., konieczność wyposażenia nowych budynków od 2028 r. w instalacje fotowoltaiczne oraz stopniowe wycofywanie ogrzewania paliwami kopalnymi do 2035 r.

W końcówce 2023 r., a dokładnie 7 grudnia doszło do zawarcia porozumienia przez przedstawicieli Parlamentu Europejskiego, Rady (UE) i Komisji Europejskiej dotyczącego zmian w Dyrektywie 2010/31/UE[4]. Porozumienie musi jeszcze zostać formalnie przyjęte przez Parlament Europejski i Radę (UE), a następnie opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, aby wejść w życie. Obecnie, na 23 stycznia 2024 r. zaplanowano głosowanie w Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii Parlamentu Europejskiego[5].

Porozumienie łagodzi niektóre z wcześniejszych ustaleń Parlamentu Europejskiego dotyczące zeroemisyjności budynków tudzież wycofywania ogrzewania paliwami kopalnymi. Przykładowo, zeroemisyjność nowych budynków w przypadku budynków publicznych ma zostać osiągnięta od 1 stycznia 2028 r., a wszystkich innych nowych budynków od 1 stycznia 2030 r. – według wcześniejszych ustaleń Parlamentu Europejskiego miało to być odpowiednio od 1 stycznia 2026 r. i 1 stycznia 2028 r. Natomiast wymóg dotyczący stopniowego wycofywania ogrzewania paliwami kopalnymi docelowo do 2035 r. został zmieniony do 2040 r. Inne obszary, takie jak obowiązek zastosowania instalacji fotowoltaicznych zostały zaostrzone. Pierwotnie planowany termin wyposażenia nowych budynków w technologie fotowoltaiczne został zmieniony z 2028 r. na 2027 r[6].

Z powyższego bezsprzecznie wynika, że UE dąży do istotnego zmniejszenia emisji i zużycia energii przez wszystkie budynki, które obecnie odpowiadają za około 40% zużycia energii w UE[7]. Nacisk kładziony jest przede wszystkim na wyższą efektywność energetyczną budynków oraz wykorzystanie większych ilości energii pochodzących ze źródeł odnawialnych.

W ocenie prawników Kancelarii Jabłoński Koźmiński, zmiany dotyczące Dyrektywy 2010/31/UE mogą przynieść wiele pożądanych rezultatów, w tym szczególności mogą one przyczynić się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenia rozmiaru ubóstwa energetycznego w całej UE, czy też pobudzenia skali renowacji budynków. Odejście od ogrzewania paliwami kopalnianymi stanowi potężny krok w kierunki dekarbonizacji budynków oraz popularyzacji odnawialnych źródeł energii.

W opinii Pawła Wróbla, eksperta ds. dotacji UE z PORT PC, zmiany Dyrektywy 2010/31/UE, w tym zwłaszcza pobudzenie renowacji mało efektywnych energetycznie budynków jest szansą na znaczące obniżenie kosztów energii i poprawę standardu życia wielu rodzin[8].

Wyzwania stojące przed Polską (które nakładają zmiany do Dyrektywy 2010/31/UE) stanowią istotne wyzwanie. W dłuższej perspektywie mogą one jednak przysporzyć wymierne korzyści dla obywateli, gospodarki czy środowiska.

[1] Pakiet „Gotowi na 55” – UE planuje zieloną transformację – Consilium (europa.eu),
dostęp: 17.01.2024 r.

[2] J. Spiller, Zmiany w dyrektywie EPBD coraz bliżej. Parlament Europejski przyjął swoje stanowisko, 15 marca 2023 r., dostęp: 17.01.2024 r. –  Zmiany w dyrektywie EPBD coraz bliżej. Parlament Europejski przyjął swoje stanowisko (teraz-srodowisko.pl)

[3] M. Bodzioch, Nowa dyrektywa EPBD. Kiedy wejdzie w życie?, 16.03.2023 r., dostęp: 17.01.2024 r. – Nowa dyrektywa EPBD. Kiedy wejdzie w życie? » Termomodernizacja

[4] Izba Architektów RP – Komunikat prasowy UE ws Porozumienia z dnia 7.12.2023 (izbaarchitektow.pl), dostęp: 17.01.2024 r.

[5] A. Roguski, Unijna krucjata o efektywność energetyczną, 08.12.2023 r., dostęp: 17.01.2024 r. – Unijna krucjata o efektywność energetyczną – rp.pl

[6] New rules to boost energy performance of buildings (europa.eu), dostęp: 17.01.2024 r.

[7] Ibidem.

[8] M. Adamski, Od 2028 r. wszystkie nowe budynki mają być zeroemisyjne, 14.03.2023 r., dostęp: 17.01.2024 r. – Parlament Europejski: Od 2028 r. wszystkie nowe budynki w UE mają być zeroemisyjne – rp.pl