Czy etyka sztucznej inteligencji musi być skomplikowana i uciążliwa dla firm opierających się na AI (SI)?

Jan Czarnocki LL.M., M.A.
13.12.2024

Krótka odpowiedź na pytanie zawarte w tytule brzmi: nie musi. Stosując jedną prostą, lecz ponadczasową zasadę, firmy mogą zbudować solidne fundamenty etyki SI, nie komplikując niepotrzebnie swoich procesów.

Zasada złotej reguły: ponadczasowa wskazówka

Złota reguła—„Nie czyń drugiemu, czego sam byś nie chciał doświadczyć”—od wieków stanowi fundament etyki i moralności. Od Jezusa Chrystusa, poprzez Immanuela Kanta, po Johna Rawlsa, złota zasada pozostaje uniwersalną normą moralną, która powinna kierować podejmowaniem etycznych decyzji.

Co to oznacza dla etyki SI?

W gruncie rzeczy, większość zagadnień związanych z etyką SI sprowadza się do moralnych i etycznych wyzwań, wynikających z jednego kluczowego czynnika: wzmocnienia władzy i sprawczości tych, którzy dysponują systemami SI. Czynnik ten, nazwany przez profesora Luciano Floridiegoagency on tap” („sprawczość na zawołanie”), uwypukla nieproporcjonalną władzę i wiedzę, jaką mogą posiadać osoby lub organizacje tworzące i wdrażające systemy SI.

Dlaczego „agency on tap” jest istotne

Systemy SI oferują swoim użytkownikom rozszerzone możliwości—od pogłębionej wiedzy, poprzez analizy, które przewidują prawdopodobieństwo przyszłego zachowania, aż po szeroką automatyzację procesów. Ten wzrost sprawczości i władzy niesie ze sobą ryzyka etyczne, ponieważ – jak głosi znane powiedzenie – z wielką mocą wiąże się wielka odpowiedzialność. Jeśli pozostawimy tę siłę bez kontroli, może zostać nadużyta, szkodząc klientom, pracownikom oraz innym interesariuszom.

Jak podejść do etyki SI w swojej organizacji

Poniżej przedstawiam prosty, praktyczny schemat, który pomoże zintegrować zasady etyczne z rozwojem i wykorzystaniem SI:

  1. Oceń swoją sprawczość i władzę
    Zastanów się, w jaki sposób systemy SI, które budujesz lub wykorzystujesz, wzmacniają Twoją sprawczość. Rozważ ich potencjalny wpływ na klientów, pracowników i innych interesariuszy.
  2. Zmień perspektywę
    Wyobraź sobie, że to Ty jesteś odbiorcą skutków działania tych systemów. Zadaj sobie pytania:
    • Czego bym nie akceptował, gdybym był po stronie odbiorcy tej siły?
    • Jakie ryzyka uznałbym za niedopuszczalne?
  3. Sporządź listę działań niedopuszczalnych
    Wypisz praktyki lub sposoby wykorzystania SI, które mogą szkodzić innym, naruszać zaufanie lub łamać prawa.
  4. Unikaj tych praktyk
    Zobowiąż się do unikania wymienionych działań przy korzystaniu z systemów SI.
  5. Opracuj politykę etycznej SI
    Sformalizuj wypracowane wnioski w postaci jasnej, możliwej do wdrożenia polityki etycznej dla swojej organizacji.
  6. Przełóż teorię na praktykę
    Wdróż politykę w całej organizacji, dbając o jej integrację z procesami pracy, podejmowaniem decyzji oraz szkoleniami dla pracowników.

Równoważenie prostoty i złożoności

Etyka SI może być zarówno prosta, jak i wymagająca. Jest prosta, gdyż racjonalna autorefleksja i otwarty dialog pozwalają wyznaczyć jasne granice, czego nie należy robić. Jednocześnie bywa trudna, ponieważ wdrożenie i operacjonalizacja tych zasad wymaga zaangażowania, zwłaszcza w organizacjach różniących się wielkością, priorytetami i etapami rozwoju.

Kluczowe wnioski

  • Etyczne wykorzystanie SI rozpoczyna się od uznania wzmocnionej sprawczości i władzy, jaką zapewnia SI, oraz odpowiedzialności, która z tego wynika.
  • Stosując złotą regułę, organizacje mogą stworzyć wytyczne etyczne, które będą zrozumiałe i akceptowalne dla interesariuszy.
  • Największym wyzwaniem jest przełożenie tych zasad na codzienną praktykę. Jest to jednak niezbędne, aby budować zaufanie i rozliczalność w biznesach opartych na SI.

Aby uzyskać więcej informacji na temat etycznych praktyk oraz ładu w zakresie SI, skontaktuj się z ekspertami Kancelarii Jabłoński Koźmiński i Wspólnicy oraz White Bison.


Autor

Jan Czarnocki LL.M., M.A.
SENIOR ADVISOR+48 22 416 60 04jan.czarnocki@jklaw.pl

Zobacz inne wpisy