Sąd polubowny (arbitrażowy) często jest uznawany za „sąd prywatny”, bądź też „alternatywę” wobec sądu państwowego. Dla poddania sporu pod rozstrzygnięcie (wyrok) trybunału arbitrażowego, strony zawierają umowę o arbitraż (zapis na sąd polubowny, klauzulę arbitrażową), w oparciu o którą można rozstrzygać spory już istniejące (klauzula kompromisarska), bądź przyszłe. Polskie prawo przewiduje bardzo szeroki zakres spraw, które mogą być rozstrzygane w arbitrażu.

Z zasady mowa o dowolnych sporach o prawa majątkowe (z wyjątkiem spraw o alimenty), czy o prawa niemajątkowe, jeśli może być przedmiotem ugody sądowej. Warto zatem sprawdzić jak charakter prawny danego roszczenia jest oceniany w piśmiennictwie czy orzecznictwie.

Istnieje kilka rodzajów (form) arbitrażu. Strony mają możliwość wyboru stałego sądu polubownego. W Polsce usługi takie świadczy kilkadziesiąt instytucji, m.in.:

• Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie,
• Sąd Arbitrażowy przy Konfederacji Lewiatan w  Warszawie,
• branżowy Sąd Arbitrażowy przy Związku Banków Polskich w Warszawie,
• bądź Sąd Arbitrażowy przy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa w Warszawie.

Istnieją także stałe sądy polubowne, działające lokalnie, np. Sąd Arbitrażowy przy Izbie Przemysłowo-Handlowej w  Krakowie. Zainteresowane strony mogą również powołać „doraźny” sąd polubowny, władny rozstrzygnąć spór (arbitraż ad hoc). Stały sąd polubowny może też wyrazić zgodę na administrowanie arbitrażem doraźnym, zapewniając obsługę logistyczno-personalną (arbitraż administrowany).

Postępowanie arbitrażowe służy uzyskaniu wyroku, rozstrzygającego spór co do istoty. Możliwe jest również zawarcie ugody przed sądem polubownym. Uznanie bądź stwierdzenie wykonalności wyroku arbitrażowego przed właściwym sądem państwowym zrównuje wyrok arbitrażowy w skutkach z wyrokiem sądu państwowego. Strona przegrywająca spór może również dobrowolnie wykonać arbitrażowy, bez konieczności stwierdzania jego wykonalności przez stronę wygrywającą. Z kolei, strona niezadowolona z rozstrzygnięcia arbitrażowego może zaskarżyć wyrok specjalną skargą do sądu państwowego. Sąd państwowy może jedynie uchylić wyrok arbitrażowy, albo utrzymać go w mocy, oddalając skargę.

Wykorzystanie sądów polubownych ma szereg zalet. Do najczęściej wymienianych należą: krótszy czas trwania postępowania (arbitraż jest z zasady jednoinstancyjny; strony mogą jednak postanowić inaczej), zmniejszony formalizm, poufność, możliwość swobodnego wyboru właściwego prawa materialnego. Strony mają w zasadzie nieograniczoną możliwość wyboru: sądu polubownego, arbitrów, zasad postępowania. Arbitraż może być również tańszym rozwiązaniem niż spór przed sądem państwowym, zważywszy na krótszy czas trwania postępowania. Inne zalety arbitrażu to możliwość wyznaczenia arbitrom terminu na wydanie wyroku, rozstrzygnięcie sporu przez fachowców w danej dziedzinie (arbitrami niekoniecznie muszą być prawnicy), prowadzenia sporu z wykorzystaniem udogodnień technologicznych (rozprawy zdalne są standardem, podobnie jak pisemne zeznania/oświadczenia świadków). Ostatecznie, arbitraż sprzyja utrzymaniu relacji handlowych i szybszemu rozstrzygnięciu sporu między zwaśnionymi stronami.

Należy podkreślić, że średni czas postępowania w arbitrażu waha się od 6 do 12 miesięcy. Spór przed sądem państwowym jest znacznie dłuższy (aktualnie, średnio postępowanie gospodarcze trwa 24 miesiące, choć to duże uproszczenie). Kancelaria Jabłoński Koźmiński legitymuje się doświadczeniem w zakresie postępowań przed sądami polubownymi krajowymi i zagranicznymi. Posiadamy również doświadczenie w  sprawach dotyczących uznania, stwierdzenia wykonalności wyroków arbitrażowych, czy postępowań ze skargi o uchylenie wyroku arbitrażowego.