Z nieukrywaną radością informujemy o korzystnych wyrokach NSA dla klientów Kancelarii Jabłoński Koźmiński wydanych w bezprecedensowych sprawach związanych z wyznaczeniem przewodniczącego zgromadzenia sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.

Czego dotyczyły sprawy?

Sprawa o sygn. II GSK 432/25 dotyczyła sprawy skargi sędziów SN – K. Weitza oraz D. Zawistowskiego na kontrasygnatę Prezesa Rady Ministrów wobec postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w przedmiocie wyznaczenia przewodniczącego zgromadzenia sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.

Prezes Rady Ministrów w dniu 9 września 2024 r. na podstawie art. 54 § 3 PPSA uwzględnił skargę sędziów i uchylił zaskarżony akt oraz odmówił udzielenia kontrasygnaty. Jednocześnie Prezes Rady Ministrów realizując obowiązek wynikający z przepisów PPSA, przekazał skargę do WSA w Warszawie.

WSA odrzucił skargę wskazując, że:

• wniesienie skargi na kontrasygnatę Prezesa Rady Ministrów wobec aktu urzędowego Prezydenta RP, musi być traktowane jako niedopuszczalne,
• umorzenie postępowania sądowo administracyjnego ze względu na uwzględnienie skargi w trybie autokontroli poprzez uchylenie kontrasygnaty jest niemożliwe, gdyż kontrola kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów nie jest objęta właściwością sądu administracyjnego.

NSA nie podzielił powyższej argumentacji i uchylił postanowienie WSA odrzucające skargę oraz umorzył postępowanie.

W Postanowieniu NSA z dnia 10 lipca 2025 r., sygn. II GSK 432/25, wskazano, że:

• nieprawidłowo zatem uznał Sąd pierwszej instancji, że skarga podlegała odrzuceniu z powodu braku kognicji sądu administracyjnego do jej rozpoznania. Prawidłowo postępując, Sąd ten powinien był umorzyć postępowanie wywołane wniesieniem skargi z uwagi na wyeliminowanie zaskarżonego aktu z obrotu prawnego przez organ na skutek uwzględnienia skargi na podstawie art. 54 § 3 PPSA,
• po skorzystaniu przez organ z uprawnień autokontrolnych, sąd administracyjny do którego wpłynęła skarga na uchylony akt, nie może przeprowadzić kontroli zgodności z prawem tego aktu, w tym także badać jego charakteru prawnego z punktu widzenia kognicji sądu. Wydany przez organ administracyjny w trybie autokontroli na podstawie art. 54 § 3 PPSA akt zyskuje odrębny byt prawny. Oznacza to, że jeżeli strona nie zgadza się z treścią tego rozstrzygnięcia autokontrolnego, może wnieść na nie skargę. Rozpoznając zaś skargę na akt autokontrolny, sąd administracyjny będzie uprawniony także do badania, czy nie został on wydany z naruszeniem dyspozycji przewidzianej w art. 54 § 3 PPSA.

Co ten wyrok NSA oznacza w praktyce?

Prezes Rady Ministrów, działając w ramach autokontroli, uchylając uprzednio udzieloną kontrasygnatę, wydał akt, który uzyskał samodzielny byt prawny. Oznacza to, że dopóki przedmiotowe rozstrzygnięcie nie zostanie skutecznie zaskarżone do sądu administracyjnego i wyeliminowane z obrotu prawnego, zachowuje ono moc wiążącą oraz wywiera skutki prawne.

Sprawa o sygn. II GSK 251/25 dotyczyła skargi sędziów SN – K. Weitza oraz D. Zawistowskiego na postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 sierpnia 2024 r. nr 1131.18.2024 w przedmiocie wyznaczenia przewodniczącego zgromadzenia sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.

WSA odrzucił skargę wskazując, że:

• postanowienie Prezydenta RP jako akt urzędowy nie ma charakteru sprawy administracyjnej, ergo nie podlega kognicji sądów administracyjnych,
• postanowienie stanowi realizację autonomicznych i uznaniowych uprawnień prezydenta RP,
• oświadczenie o cofnięciu skargi w związku z dokonaną autokontrolą, nie mogło być ocenione jako skuteczne, bowiem cofnięcie niedopuszczalnej skargi nie mogło odnieść skutku.

NSA nie podzielił powyższej argumentacji i uchylił postanowienie WSA odrzucające skargę oraz umorzył postępowanie.

W Postanowieniu NSA z dnia 22 lipca 2025 r., sygn. II GSK 251/25, wskazano, że:

• Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela stanowiska Sądu I instancji, że skarga w rozpoznawanej sprawie była niedopuszczalna,
• zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego Prezydent RP, chociaż nie jest organem administracji publicznej w rozumieniu ustrojowym, to wydawane przez niego akty, takie jak postanowienia – mogą wbrew stanowisku Sądu I instancji – stanowić akt z zakresu administracji publicznej, gdy Prezydent RP, w ramach wydania danego aktu, działa jak organ administracji publicznej w znaczeniu funkcjonalnym,
• wejście w rolę organu administracji w ujęciu funkcjonalnym w ustawie o Sądzie Najwyższym otwiera drogę do sądowej kontroli działań Prezydenta RP w omawianym zakresie. Przyjęcie innej interpretacji prowadziłoby bowiem do naruszenia zasad wynikających z art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji, gdyż w istocie sędzia Sądu Najwyższego zostałby pozbawiony możliwości jakiegokolwiek kwestionowania działań mających wpływ na zakres jego praw i obowiązków wynikających ze stosunku prawnego łączącego ten podmiot z państwem,
• zaskarżone postanowienie Prezydenta RP należało uznać za akt, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4 PPSA, to Sąd I instancji nie miał podstaw do odrzucenia skargi wniesionej na to postanowienie i uznania, że sprawa nie podlega kognicji sądów administracyjnych.
• oświadczenie skarżących o cofnięciu skargi należało ocenić jako skuteczne, bowiem skarga była dopuszczalna. Skarżący cofnęli skargę i wnieśli o umorzenie postępowania, wskazując, iż w dniu 9 września 2024 r. Prezes Rady Ministrów uwzględnił skargę skarżących na kontrasygnatę w całości, uchylił kontrasygnatę wobec zaskarżonego postanowienia i odmówił udzielenia kontrasygnaty.

Co ten wyrok NSA oznacza w praktyce?

NSA jednoznacznie stwierdza, że w określonych sytuacjach Prezydent RP przyjmuje rolę organu administracji publicznej w sensie funkcjonalnym. W konsekwencji jego działania mogą podlegać sądowej kontroli administracyjnej.

Tym samym wyznaczenie przez Prezydenta RP na podstawie art. 15 § 3 w zw. z art. 13 § 3 ustawy o Sądzie Najwyższym – przewodniczącego zgromadzenia sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego podlega kognicji sądów administracyjnych.

Adwokat dr Michał Jabłoński – Partner zarządzający i Seweryn Sasin – Senior Associate prawnicy Kancelarii Jabłoński Koźmiński i Wspólnicy, prowadzili sprawy sędziów Sądu Najwyższego.

Gratulujemy całemu zespołowi!