W dniu 5 czerwca 2025 r., w Luksemburgu odbyło się Posiedzenie Rady ds. Transportu. W trakcie posiedzenia, ministrowie transportu państw członkowskich Unii Europejskiej osiągnęli porozumienie w sprawie propozycji nowelizacji rozporządzenia (WE) nr 261/2004[1] (dalej jako: „EU261”). Będzie to pierwsza aktualizacja EU261 w zakresie praw pasażerów lotniczych od ponad 20 lat (dalej jako: „Nowelizacja EU261”). Propozycja zawiera mniej więcej 30 nowych regulacji, których celem powinna być przede wszystkim lepsza niż dotychczas ochrona pasażerów korzystających z transportu lotniczego – od momentu zakupu biletu, przez przebieg lotu, aż po proces uzyskiwania ew. odszkodowania za: (i) opóźniony/odwołany lot, (ii) odmowę przyjęcia na pokład lub (iii) zagubiony bagaż.

Obecny kształt EU261

Obecnie EU261 zapewnia ochronę pasażerów w zakresie odwołania lub dużego opóźnienia lotów bądź innych zakłóceń (w tym odmowy przyjęcia na pokład wbrew ich woli). Zakres przedmioty warunków uzyskania odszkodowania różni się w zależności od rodzaju zakłócenia. Aktualnie, odszkodowanie przysługuje pasażerom, których lot był (i) opóźniony[2] o minimum 3 godziny (za czas opóźnienia należy uznać moment dotarcia do miejsca docelowego), (ii) odwołany, a decyzję o odwołaniu lotu linie lotnicze przekazały pasażerom w czasie krótszym niż 14 dni przed planowanym lotem. Odszkodowanie przysługuje również pasażerom, którym odmówiono wejścia na pokład (np. z tytułu overbookingu[3]). W przypadku zaistnienia, któregoś z wymienionych zakłóceń zgodnie z EU261 pasażerom przysługuje odszkodowanie[4]:

• dla lotów o długości do 1500 km w wysokości 250 euro na pasażera;
• dla lotów na dystansie od 1500 km do 3500 km (także dla lotów powyżej 3500 km, jeśli zarówno lotnisko początkowe, jak i lotnisko docelowe znajdują się w obrębie Unii Europejskiej) w wysokości 400 euro na pasażera oraz
• dla lotów na dystansie powyżej 3500 km w wysokości 600 euro na pasażera.

Ponadto, powyższe odszkodowanie nie wyklucza praw pasażerów do dochodzenia dalszych roszczeń. Pamiętać należy natomiast, że odszkodowanie uzyskane w rozumieniu EU261 może zostać potrącone z ww. dalszego odszkodowania[5].

Przewoźnik może natomiast zostać zwolniony z wypłaty odszkodowania, jeżeli dowiedzie, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków[6].  Do okoliczności nadzwyczajnych[7] zaliczyć można m.in. trudne warunki pogodowe, zamieszki na tle politycznym, a także usterki techniczne, którym przewoźnik lotniczy nie był w stanie zapobiec.

Zaproponowane zmiany

Jedną z głównych, a zarazem – w ocenie autorów niniejszego alertu – najistotniejszych zmian, jest podniesienie progów czasowych (opóźnień) do ubiegania się o odszkodowanie za opóźniony lot. W obecnym stanie prawnym, wystarczy trzygodzinne opóźnienie, by pasażer mógł dochodzić nawet 600 euro rekompensaty, w zależności od długości lotu.

Nowelizacja EU261 zakłada w tym zakresie podwyższenie przedziałów czasowych opóźnienia, których zaistnienie niezbędne jest do uzyskania przez pasażera odszkodowania, kolejno do:

• 4 godzin w przypadku lotów krótkodystansowych (do 3,5 tys. km oraz loty w UE) oraz;
• 6 godzin w przypadku lotów długodystansowych (np. transatlantyckich).

W ślad za powyższym Nowelizacja EU261 przewiduje również zmianę w zakresie kwot odszkodowań, stawiając na dwa progi finansowe (zamiast trzech). Tym samym pasażerom ma przysługiwać odszkodowanie:

• dla lotów o długości do 3,5 tys. km (w tym wszystkie połączenia w UE) w wysokości 300 euro oraz;
• dla lotów o długości powyżej 3,5 tys. km w wysokości 500 euro.

Z kolei, w zakresie odwołanego lotu, pasażerom jak dotychczas będzie przysługiwało odszkodowanie, jeśli przewoźnik anuluje lot mniej niż 14 dni przed planowanym startem i nie poinformuje o tym fakcie pasażerów[8]. Nowym obowiązkiem linii lotniczych będzie natomiast udostepnienie podróżnym formularza w celu złożenia wniosku o odszkodowanie.

Co ważne, niezależnie od powyższych zmian pasażerom w dalszym ciągu przysługiwać będzie prawo do pełnej opieki ze strony przewoźnika (do napojów, posiłków, a odpowiednich sytuacjach także do zakwaterowania). Z kolei jeśli linia lotnicza nie zapewni tej pomocy, pasażerom przysługiwać będzie prawo do przedstawienia rachunków, a w następstwie wnioskowania o zwrot poniesionych z tego tytułu kosztów.

Wskazać należy natomiast, że zaproponowane zmiany nie są jeszcze obowiązującym prawem (nie zostały uchwalone). Jak słusznie wskazuje David Janoszka, ekspert z AirCashBack „Wbrew medialnym doniesieniom, te zmiany nie są jeszcze zatwierdzone – Parlament Europejski ma możliwość ich zablokowania. Co ważne, wiele z proponowanych modyfikacji może nie być korzystnych dla pasażerów”[9]. Tym samym, ostateczny kształt reformy EU261 wciąż pozostaje kwestią otwartą i podlegać będzie negocjacjom (w tym w szczególności uwagom, które może zgłosić Parlament Europejski de facto będący przeciwko zaproponowanym zmianom[10]) w trakcie procedowania dalszej ścieżki legislacyjnej.

Komentarz Praktyków

Z uwagi na obecny etap ścieżki legislacyjnej autorzy dalecy są od wyciągania jakichkolwiek szerszych wniosków co do kształtu oraz treści propozycji Nowelizacji EU261. Pamiętać należy, że ostateczny kształt Nowelizacji EU261 ulec może zmianom na etapie jej dalszego procedowania. Obecny kształt wskazuje natomiast, że głównymi beneficjentami proponowanych zmian wydają się być linie lotnicze, a nie pasażerowie. Pokazuje to w szczególności podwyższenie progów czasowych opóźnienia oraz zmniejszenie kwot odszkodowania. Przypuszczać można także, że tak zaproponowana reforma progów czasowych pozwoli przewoźnikom znacznie ograniczyć liczbę wypłacanych roszczeń.

Gdyby przyjąć zatem, że Nowelizacja EU261 zostanie przyjęte w kształcie obecnie procedowanym, postawić należy zasadnicze pytanie: komu, w czasie coraz częstszych opóźnień lotów oraz problemów z overbookingiem, mają służyć proponowane zmiany?

Prawnicy z Kancelarii Jabłoński Koźmiński od wielu lat specjalizują się w prowadzeniu skomplikowanych i niejednokrotnie precedensowych spraw z zakresu prawa lotniczego, w tym postępowaniach o przyznanie odszkodowania z tytułu: opóźnionego/odwołanego lotu bądź też niewpuszczenia pasażera na pokład samolotu. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości dotyczących tego zagadnienia serdecznie zapraszamy do kontaktu.

[1] Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 Tekst mający znaczenie dla EOG, Dz.U. L 46 z 17.2.2004, p. 1–8

[2] Art. 6 EU261

[3] Na ten temat zob.: M. Tyka-Jabłońska, M. Walak, Overbooking w lotnictwie cywilnym – wybrane zagadnienia prawne [w]: A. Konert, A. Fortońska (red.), Prawo lotnicze z perspektywy bezpieczeństwa oraz zrównoważonego rozwoju, Warszawa 2025.

[4] Art. 7 EU261

[5] Art. 13 EU261.

[6] Art. 5 ust. 3 EU261.

[7] W doktrynie podkreśla się, że nadzwyczajną okolicznością w rozumieniu EU261 jest m.in. zdarzeni, które ze względu na swój charakter lub źródło nie wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i nie pozwala mu na skuteczne nad nim panowanie. (zob.. m.in. P. Rejnowicz-Janowska, Przewoźnik nie zapłaci za lot opóźniony przez awanturnika. Omówienie wyroku TS z dnia 11 czerwca 2020 r., C-74/19 (TAP), LEX/el. 2020, Wyrok TS z 11.06.2020 r., C-74/19, Le przeciwko Transportes Aéreos Portugueses SA., Lex Nr 3012259.

[8] Art. 5 EU261

[9] https://aircashback.com/

[10] Jak wskazuje DelayFix „Projekt trafił do Parlamentu Europejskiego, gdzie spotkał się z wyraźnym oporem ze strony europosłów. Na ostatnim posiedzeniu większość z nich wyraziła sprzeciw wobec zmian, wskazując na ich negatywne skutki dla pasażerów i naruszenie równowagi między interesami konsumentów a przewoźników. Parlament ma jeszcze możliwość zablokowania nowych przepisów lub wprowadzenia poprawek, zanim dojdzie do tzw. trilogu – etapu końcowych negocjacji między instytucjami UE”, zob. https://delayfix.com/en/blog/article/nadchodzace-zmiany-w-eu261-cios-w-prawa-pasazerow [dostęp: 3 lipca 2025 r.].