Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniu 20 czerwca 2024 r. wydał wyrok w sprawie C‑296/23, odpowiadający na pytanie prejudycjalne niemieckiego sądu, w którym wskazał, że produkt biobójczy nie może być reklamowany jako „przyjazny dla skóry.”

Sprawa dotyczyła sporu między niemieckim stowarzyszeniem zwalczania nieuczciwej konkurencji a niemiecką drogerią dm‑drogerie markt GmbH & Co. KG, która oferowała w sprzedaży środek dezynfekujący do rąk i powierzchni, reklamując go z użyciem zwrotów: „Ekologiczny uniwersalny środek dezynfekujący o szerokim spektrum działania”, „Dezynfekcja skóry, rąk i powierzchni zewnętrznych”, „Skuteczny przeciwko koronawirusowi SARS” oraz „Przyjazny dla skóry • bio • bez alkoholu”.

Regulacja treści etykiet i reklam produktów biobójczych w prawie unijnym

Stowarzyszenie, dążąc do ustalenia nieprawidłowości reklamowanych treści, w swojej argumentacji powołało się na przepis art. 72 ust. 3 zd. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 528/2012 z dnia 22 maja 2012 r. dotyczącego udostępniania na rynku i stosowania produktów biobójczych, zgodnie z którymw żadnym wypadku reklama produktu biobójczego nie może zawierać zwrotów „produkt biobójczy niskiego ryzyka”, „nietoksyczny”, „nieszkodliwy”, „naturalny”, „przyjazny dla środowiska”, „przyjazny dla zwierząt” ani jakichkolwiek podobnych wskazań.

Powyższą regulację uzupełnia m. in. przepis art. 69 ust. 2 ww. rozporządzenia, wskazujący, iż etykiety produktów biobójczych nie mogą być mylące w odniesieniu do ryzyka dla zdrowia ludzi, zdrowia zwierząt lub dla środowiska powodowanego przez dany produkt lub w odniesieniu do jego skuteczności, oraz w żadnym wypadku nie mogą zawierać zwrotów „produkt biobójczy niskiego ryzyka”, „nietoksyczny”, „nieszkodliwy”, „naturalny”, „przyjazny dla środowiska”, „przyjazny dla zwierząt” ani podobnych zwrotów.

Dla sądu krajowego zwrot „przyjazny dla skóry” nie mieści się w otwartym katalogu zabronionych zwrotów

Spór zasadzał się w omawianej sprawie na tym, co oznaczają użyte w przywołanych wyżej przepisach rozporządzenia pojęcia „jakiekolwiek podobne wskazania” oraz „podobne zwroty” i czy można uznać, że zwrot „przyjazny dla skóry” należy do tego rodzaju wskazań. Innymi słowy, czy pojęcie „jakichkolwiek podobnych wskazań” obejmuje każde zawarte w reklamie produktów biobójczych wskazanie, które, podobnie jak przykłady wymienione w przepisie, bagatelizuje ryzyko, jakie produkt biobójczy może stwarzać dla zdrowia ludzi, zwierząt lub środowiska, lub ryzyko dotyczące jego skuteczności, ale nie ma charakteru ogólnego.

W toku sprawy przed sądami krajowymi sąd drugiej instancji uznał, że wspólną cechą zwrotów wymienionych przykładowo w art. 72 ust. 3 zdanie drugie rozporządzenia jest bagatelizowanie, w postaci ogólnego stwierdzenia, ryzyka, jakie produkt biobójczy może stwarzać dla zdrowia lub dla środowiska, lub dotyczącego jego skuteczności. W związku z tym pojęcie „podobnych wskazań” obejmuje wskazania dotyczące ryzyka związanego z produktem biobójczym, które są porównywalne przykładami ujętymi w tym przepisie i które bagatelizują to ryzyko.

Odnosząc się do analizowanej etykiety sąd doszedł do wniosku, że oznaczenie „przyjazny dla skóry”, stosowane przez drogerię, nie stanowi „podobnego wskazania” w rozumieniu art. 72 ust. 3 zdanie drugie rozporządzenia. Według niego zwrot ten nie relatywizuje ryzyka produktu lub jego skutków i ich szkodliwości (tak jak wskazania „produkt biobójczy niskiego ryzyka”, „nietoksyczny”, „nieszkodliwy”) ani w sposób ogólny, ani konkretnie. W ocenie sądu wskazanie „przyjazny dla skóry” opisuje po prostu – choć ogólnie – wpływ omawianego produktu na skórę.

Stowarzyszenie zaskarżyło to rozstrzygnięcie sądu do federalnego trybunału sprawiedliwości. Trybunał przychylał się bardziej do stanowiska sądu drugiej instancji. W jego ocenie, rozporządzenie nie ma na celu kompletnego zakazania w reklamie produktów biobójczych wskazań, które odnoszą się do występowania i w danym wypadku rozmiarów lub braku występowania niektórych rodzajów ryzyka. Ostatecznie postanowił zapytać o wykładnię tych przepisów TSUE.

Rozstrzygnięcie TSUE

TSUE analizując stanowiska stron doszedł do wniosku, że nie można zezwolić w odniesieniu do produktów biobójczych na stosowanie zwrotów reklamowych odnoszących się do braku ryzyka lub niskiego ryzyka lub pewnych pozytywnych skutków tych produktów, aby zbagatelizować to ryzyko, a nawet zaprzeczyć jego istnieniu. Takie zwroty mogą sprzyjać nadmiernemu, niedbałemu lub nieprawidłowemu stosowaniu wspomnianych produktów, wbrew celowi polegającemu na ograniczeniu ich stosowania do minimum. Oceniając sam zwrot „przyjazne dla skóry” użyty w reklamie przedmiotowego produktu podkreślił, że tego rodzaju zwrot na pierwszy rzut oka wykazuje pozytywną konotację i unika przywołania jakiegokolwiek ryzyka, a więc może relatywizować szkodliwe skutki uboczne produktu, a nawet sugerować, że produkt ten może być korzystny dla skóry.

TSUE ustalił ostatecznie, że art. 72 ust. 3 zd. 2 rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że: „pojęcie „jakichkolwiek podobnych wskazań” w rozumieniu tego przepisu obejmuje każde zawarte w reklamie produktów biobójczych wskazanie, które – podobnie jak zwroty, o których mowa w tym przepisie – odnosi się do tych produktów w sposób wprowadzający użytkownika w błąd w odniesieniu do ryzyka, jakie mogą one stwarzać dla zdrowia ludzi, zdrowia zwierząt lub dla środowiska, lub w odniesieniu ich skuteczności, bagatelizując to ryzyko, a nawet zaprzeczając jego istnieniu, nie mając jednak koniecznie charakteru ogólnego.”