W dniu 20 czerwca br. w ramach jednego z Alertów prawnych[1] informowaliśmy już o szykowanych zmianach dotyczących ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw (dalej jako: „PAPP” lub „ustawa”). Końcowy kształt przyjętej przez sejm ustawy różni się od jej pierwotnego projektu.

Sejm przyjął nowelizację ustawy 

Niespełna 8 dni po publikacji jednego z naszych Alertów prawnych, tj. w dniu 28 czerwca 2024 r., Sejm uchwalił nowelizację PAPP. Za przedmiotową ustawą opowiedziało się 417 posłów, 18 było przeciw, zaś tylko jeden parlamentarzysta wstrzymał się od głosu. Ustawa, różniąca się nieco od pierwotnego projektu, będzie teraz przedmiotem prac w Senacie.

Polska nadal nie zaimplementowała dwóch dyrektyw dotyczących prawa autorskiego

Niezależnie od przyjęcia powyższych zmian legislacyjnych, Polska jest ostatnim (i aktualnie jedynym) krajem w Unii Europejskiej, który nie wdrożył dwóch istotnych dyrektyw dotyczących prawa autorskiego:

• dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/789 z dnia 17 kwietnia 2019 r. ustanawiającej przepisy dotyczące wykonywania praw autorskich i praw pokrewnych mającej zastosowanie do niektórych transmisji online prowadzonych przez organizacje radiowe i telewizyjne oraz do reemisji programów telewizyjnych i radiowych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 93/83/EWG (Dz. Urz. UE L 130 z 17.05.2019, str. 82), oraz;
• dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (Dz. Urz. UE L 130 z 17.05.2019, str. 92; dalej jako „DSM”).

Tym samym nowe przepisy mają wdrożyć owe dyrektywy.

Jakie zmiany przyniósł przegłosowany tekst ustawy

Na wstępie podkreślić należy, że Sejm nie przyjął wszystkich proponowanych poprawek. Poprawki nr 8, 9 i 10 (dalej jako: „poprawki”) zostały większością głosów (w tym Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi i Konfederacji) odrzucone przez Sejm. Co więcej: za przyjęciem poprawek, oprócz Prawa i Sprawiedliwości, opowiedziała się również Lewica. Ostatecznie ustawa została uchwalona przez Sejm, ale z pominięciem trzech poprawek, przewidujących:

• kompetencję Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej jako: „UOKiK) do ustalania w drodze decyzji warunków wynagrodzenia pomiędzy wydawcą, a korporacjami;
• doprecyzowanie przepisów w zakresie wynagrodzenia dla wydawców oraz;
• doprecyzowanie przepisów nakazujących Big Techom udostępnianie wydawcom danych niezbędnych dla określenia wysokości ich wynagrodzenia.

Sejm pominął zatem trzy kluczowe poprawki, które stanowiły odpowiedź na oczekiwania środowiska dziennikarzy i wydawców. W ocenie Prezesa Izby Wydawców Prasy odrzucone poprawki sprawiły, że uchwalona ustawa nie tylko nie wprowadza istotnych, koniecznych zmian, ale i nie zapewnia ochrony dla polskich wydawców i dziennikarzy[2], o którą od lat się ubiegają.

Co nowego w ustawie? Czyli jakie poprawki wprowadzono

• Warunkowo zwiększona została dopuszczalna objętość utworu wykorzystywanego do celów dydaktycznych lub naukowych.

Sejm zdecydował się na powiększenie o 22% (z 3 do 25%) objętości utworu, wykorzystywanego na potrzeby ilustracji zwartej w nim treści w celach dydaktycznych bądź związanych z prowadzeniem działalności naukowej, pod warunkiem, że „korzystanie to nie ma charakteru zarobkowego oraz odbywa się na odpowiedzialność tych instytucji lub podmiotów, na ich terenie lub w innym miejscu, lub za pośrednictwem bezpiecznego środowiska elektronicznego dostępnego, dzięki zastosowaniu procedur uwierzytelniających, tylko dla uczących się i nauczających lub prowadzących działalność naukową w danej instytucji lub danym podmiocie”[3].

• Zmianę ustawowych sformułowań z „artyści i wykonawcy” na „twórcy i wykonawcy”

Ustawa w dotychczasowym brzmieniu posługiwała się sformułowaniami „artyści i wykonawcy”. Nowelizacja zakłada z kolei zmianę tych pojęć na „twórcy i wykonawcy”.

• Przyznanie prawa do wynagrodzenia dla twórcy opracowania utworu literackiego, publicystycznego, naukowego, muzycznego lub słowno-muzycznego

Projekt ustawy przewiduje również prawo do wynagrodzenia dla twórców opracowania utworu literackiego, publicystycznego, naukowego, muzycznego lub słowno-muzycznego, z tytułu „publicznego udostępniania utrwalenia artystycznego wykonania w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym”[4].

Spór o tantiemy – poszerzenie ustawowego katalogu uprawnionych zawodów

Przegłosowana przez Sejm ustawa uwzględnia zmianę dotyczącą wynagrodzenia z tytułu reemitowania utworu oraz dodania zapisów w zakresie wynagrodzenia godziwego i odpowiedniego do korzyści wynikających z korzystania z utworu.

Co więcej, poszerzono ustawowy katalog podmiotów mogących ubiegać się o tantiemy. Wśród poszerzonego katalogu znaleźli się wspomniani powyżej wykonawcy utworu literackiego, publicystycznego, naukowego, muzycznego lub słowno-muzycznego.

Wprowadzono również poprawki dotyczące ustalenia granicznej daty, od której może powstać uprawnienie do eksploatowania utworów niedostępnych w handlu.

Kancelaria Jabłoński Koźmiński od wielu lat podejmuje się doradztwa w zakresie skomplikowanych i niejednokrotnie precedensowych spraw z zakresu prawa własności intelektualnej, w tym praw autorskich. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości dotyczących tego zagadnienia, serdecznie zapraszamy do kontaktu.

[1] Spór o tantiemy, czyli dyskusja na temat wynagrodzenia twórców i wykonawców w końcu w Sejmie – JKLAW [dostęp: 4 lipca 2024 r.]

[2] Sejm zdecydował o przyszłości mediów w Polsce. To gwóźdź do ich trumny (msn.com) [dostęp: 4 lipca 2024 r.].

[3] art. 1 pkt 7 Akt prawny (sejm.gov.pl) [dostęp: 4 lipca 2024 r.].

[4] art. 1 pkt 21 Akt prawny (sejm.gov.pl) [dostęp: 4 lipca 2024 r].